Wielkimi krokami zbliżają się pierwsze urodziny Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki. A wraz z nimi konkretna impreza. O działalności NIAiU, pierwszych sukcesach i wyzwaniach, a także o tym, co będzie działo się w Ilmecie już od jutra (!), rozmawiałem z Izabelą Pastuszko*, Zastępcą Dyrektora Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki.

Połączenie słów „urbanistyka” i „narodowy” kojarzy się w najlepszym razie z osiedlami gospodarki centralnie planowanej, a w najgorszym – gorzej. Co uważacie za największe osiągnięcia Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki w ciągu pierwszego roku istnienia?

Naszym pierwszym projektem był Urban Summer School, w którym poszukiwaliśmy nowych sposobów opowiadania o polskiej architekturze, a to jest jedna z misji Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki. Trudno wybrać największe osiągnięcie. Na pewno naszym sukcesem jest 1. Kongres Edukacji Architektonicznej, który zorganizowaliśmy w Tucznie. Było to pierwsze takie wydarzenie w Polsce. Na 3 dni w październiku przenieśliśmy się w historyczne miejsce – zamek w Tucznie – gdzie rozmawialiśmy z edukatorami architektonicznymi z całego kraju, wymienialiśmy się doświadczeniami, szukaliśmy wspólnych rozwiązań dla wyzwań w tej materii. Spektrum naszej działalności jest duże, są to zarówno wydawnictwa jak i wystawy, a także działania naukowe. Niedawno zakończyła się pierwsza wystawa NIAiU – Gutt Architecture – o laureacie Honorowej Nagrody SARP Romualdzie Gucie. Kilka dni temu odbyła się także premiera albumu fotograficznego „Warszawa Gutta” autorstwa Błażeja Pindora, którą wydaliśmy wspólnie z Galerią Raster. W październiku zorganizowaliśmy spacery architektoniczne po współczesnych budynkach w 10 miastach w Polsce. O swoich projektach opowiedzieli najważniejsi współcześni polscy architekci.

Izabela Pastuszko, fot. Karol Samborski

Jaka jest „kondycja urbanisty we współczesnym świecie” – rządzonym przez pieniądz i zachłanną deweloperkę – czy jest jeszcze przestrzeń na przemyślane planowanie?

Polska przestrzeń wygląda bardzo różnie. Składa się na to m.in. brak planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego, których przez lata nie udało się uchwalić.

Postindustrial w Warszawie – odzyskiwać, czy „zaorać”? I gdzie jest granica między tymi pojęciami – na Powiślu, czy w Norblinie?

Każda epoka w architekturze ma swoje pomniki, które są jej świadectwem. Mogą się podobać bardziej lub mniej, jednak usunięcie ich z krajobrazu będzie niczym pomijanie niektórych rozdziałów w podręczniku do historii.

Dla nas to, że warto, a wręcz trzeba przyjść na Wasze urodziny, wydaje się oczywiste. A jak namówilibyście do udziału mieszkańców Warszawy, dla których hasła „architektura” i „urbanistyka” brzmią jak nauki tajemne, a „wuzetka” to tylko ciastko?

Przewodnim hasłem Pierwszych urodzin NIAiU jest „Pozwolenie na  ̶b̶u̶d̶o̶w̶ę̶ działanie. Architektura tymczasowości”. Myślę, że dobrą zachętą do przyjścia na nasze urodziny będzie możliwość odczarowania wspomnianego pojęcia tymczasowości Działania urodzinowe będą się w większości odbywały w opuszczonych przestrzeniach biurowca Ilmet przy Rondzie ONZ, w które tchniemy całkiem nowe życie. Pokażemy, że przestrzeń można wykorzystać w niekonwencjonalny, alternatywny sposób. Takie rozwiązania mogą przynieść wiele pomysłów na nowe zagospodarowanie niektórych budynków, które, tak jak Ilmet, niedługo zostaną wyburzone. Opisywanym eksperymentem będą właśnie Pierwsze urodziny NIAiU, podczas których zaproszeni specjaliści z Polski i ze świata (wykład otwierający wygłosi Tue Foged z biura EFFEKT w Kopenhadze) pokażą, w jaki sposób czas kształtuje postrzeganie architektury i przestrzeni miejskiej oraz jakie możliwości tworzy tymczasowość. Odwiedzi nas także m.in. Instytut Dizajnu w Kielcach, który zaprezentuje odyseję kosmiczną o dworcu PKS w Kielcach, przypominający obiekt rodem z kosmosu. Ważnym punktem programu będzie również debata #odzyskane, którą organizujemy razem z Magazynem Miasta. Podejmie ona tematykę inicjatyw zakładających ponowne wykorzystanie byłych przestrzeni postindustrialnych, postmilitarnych na cele społeczne i komercyjne. Myślę, że przyciągającym punktem naszego programu będzie też impreza urodzinowa z Klubem Pogłos w stylu lat 90. – idealna opcja na „Andrzejki”. Wszystkie wydarzenia są oczywiście bezpłatne – zaczynamy 30 listopada, a kończymy 2 grudnia.

Czego życzyć NIAiU na kolejne lata?

Jeszcze więcej projektów, dzięki którym – według naszego hasła przewodniego „Przestrzeń wspólna jest wartością” – będziemy kontynuować naszą misję, czyli kształcenie z zakresu architektury i urbanistyki. Aby nie tylko specjaliści mieli poczucie konieczności dbania o przestrzeń, ale każdy z nas.

***

Gorąco polecamy imprezę urodzinową NIAiU, życząc jednocześnie jego ekipie 100 lat dobrej urbanistyki! Nasze pierwsze urodziny pamiętamy do dziś, podejrzewamy, że Instytut będzie miał podobnie ;) Więcej informacji: FB, WWW.

*Izabela Pastuszko – Zastępca Dyrektora Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki, prawnik i historyk sztuki, doktorantka w Instytucie Historii Wydziału Humanistycznego UMCS, gdzie przygotowuje prace doktorską z zakresu historii architektury i antropologii miasta o tytule „Późny modernizm w Lublinie. Między ideami a praktyką” (przewód doktorski otwarty w czerwcu 2017 r.). Ukończyła studia podyplomowe dla Menedżerów Kultury w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Autorka monografii „Architektura Dzielnicy Uniwersyteckiej w Lublinie”, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013. Pomysłodawczyni i założycielka Lubelskiej Agory Modernizmu. Twórczyni festiwalu Lubelskie Dni Modernizmu. W swojej zawodowej działalności związana była m.in. z Zachętą Narodową Galerią Sztuki, Akademickim Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka” i Biurem Miejskiego Konserwatora Zabytków w Lublinie. Członek Lubelskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych oraz Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Autorka publikacji naukowych i artykułów w prasie, dotyczących powojennej spuścizny architektonicznej miasta Lublina. Brała udział w licznych projektach edukacyjnych popularyzujących architekturę i urbanistykę.